Gần đây, đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với tiền lãi từ gửi tiết kiệm lại một lần nữa được xới lên khi sửa đổi Luật Thuế TNCN. Nhưng có vẻ như đa số người dân đều cảm thấy... khó hiểu, thậm chí là bất bình với đề xuất này. Vậy, có nên đánh thuế lãi tiền gửi tiết kiệm không? Hay đây lại là một chính sách khó khả thi?

Cụ thể, UBND TP Cần Thơ mới đây vừa đề xuất đơn vị soạn thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) nghiên cứu mở rộng tính thuế đối với lãi tiền tiết kiệm và chỉ miễn thuế với các khoản gửi quy mô nhỏ và xem xét áp dụng thuế đối với các hộ gia đình thu nhập cao. Lý do UBND TP. Cần Thơ đưa ra đề xuất trên với mục đích mở rộng cơ sở thuế, đảm bảo nguồn thu ngân sách. Bởi theo quy định hiện nay, cá nhân có các khoản lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, được miễn thuế.

Chính sách đã tồn tại tại Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc?

Trong dự thảo dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính dẫn kinh nghiệm một số quốc gia cho thấy, tại Thái Lan, thu nhập chịu thuế được chia thành 8 loại, trong đó có cả thu nhập từ cổ tức, lãi tiền gửi ngân hàng.

Tại Trung Quốc, Luật Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) quy định 9 loại thu nhập chịu thuế TNCN, trong đó thu nhập từ lãi suất, cổ tức và phân phối lợi nhuận.

Tương tự, ở Hàn Quốc, thu nhập chịu thuế TNCN ngoài thu nhập từ tiền công, tiền lương lao động; thu nhập từ kinh doanh; thu nhập từ cổ tức…, cũng có thu nhập từ tiền lãi.

Đề xuất tính thuế TNCN đối với tiền gửi tiết kiệm không phải mới tại Việt Nam. Năm 2005, ý tưởng này đã được đưa ra khi xây dựng luật Thuế TNCN với tỷ lệ 10% tiền lãi gửi tiết kiệm, tiền gửi ngân hàng, trái phiếu, kỳ phiếu của người gửi. Tuy nhiên, mức tiền gửi bao nhiêu sẽ bị khấu trừ và những đối tượng nào sẽ thuộc diện đóng thuế này hiện chưa xác định. Năm 2013, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM cũng đề xuất đánh thuế thu nhập với những khoản tiền gửi tiết kiệm 1 tỉ đồng trở lên. Nhưng sau nhiều ý kiến phản đối, đề xuất này đã không đưa vào luật Thuế TNCN.

Đánh thuế tiền lãi tiết kiệm là hợp lý hay không hợp lý?

Chính sách cần được cân nhắc kỹ lưỡng vì không chỉ tác động đến từng cá nhân mà còn ảnh hưởng đến tổng thể nền kinh tế vì khi phí tăng khiến người dân dần rời xa kênh gửi tiết kiệm, dẫn đến tỷ lệ tiền gửi ngân hàng sụt giảm.

Với một số nhà đầu tư, kênh gửi tiết kiệm vào ngân hàng được cho là kênh đầu tư an toàn nhất chứ không phải hấp dẫn nhất. Do đó, nếu tiền gửi của người dân phải chịu thuế thu nhập cá nhân thì có nguy cơ dòng tiền này sẽ chuyển sang những kênh đầu tư khác. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý phải thúc đẩy phát triển thị trường tài chính đồng bộ, nhằm định hướng dòng vốn vào những kênh đầu tư hợp lý.

Hiện nay, ngân hàng vẫn là nguồn cung vốn chủ yếu cho nền kinh tế, trong đó tiền gửi từ cá nhân chiếm tỷ trọng đáng kể. Nếu dòng vốn này suy giảm, chi phí vay của doanh nghiệp sẽ tăng do ngân hàng buộc phải nâng lãi suất để bù đắp tác động từ chính sách thuế.

Người dân đứng trước nỗi lo thuế chồng thuế

Chuyên gia kinh tế PGS.TS.Đinh Trọng Thịnh cho rằng, tiền tiết kiệm người dân tích lũy là từ tiền lương, thu nhập. Mà tiền lương đó đã phải nộp thuế thu nhập cá nhân rồi. Nếu đánh thuế lần nữa với lãi tiền gửi sẽ dẫn đến câu chuyện thuế trùng thuế. Chưa kể, không ít người có tài khoản tiền gửi nhưng vẫn có thể đi vay. Lãi tiền vay thì không bao giờ được trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân

“Tiền của dân mang đi gửi tiết kiệm là tiền họ kiếm được sau khi đã đóng rất nhiều loại thuế như thuế TNCN, thuế thu nhập doanh nghiệp… Sau khi gửi, thu được lợi nhuận dựa vào lãi suất. Mặc dù gửi tiết kiệm cũng là một hình thức đầu tư, có lợi nhuận thì phải đóng thuế nhưng nếu thu phần thuế này thì người gửi tiền sẽ phải đóng thuế chồng thuế. Đây là điểm bất hợp lý”, ông Thịnh phân tích, theo CafeF.

Tuy chính sách chưa được thông qua, cũng chưa được ban hành, nhưng liệu đây có phải hồi chuông dấy lên nỗi lo liệu tiền gửi tiết kiệm còn là "hầm trú ẩn" ưu tiên cho tiền nhàn rỗi cho người dân?